Hiện nay việc điều trị ngày càng có nhiều tiến bộ, điều này giúp giảm tỷ lệ tử vong và kéo dài cuộc sống cho bệnh nhân nhưng mức độ tàn phế vẫn còn là một thách thức và là gánh nặng cho gia đình, xã hội.

1. Đột quỵ là gì?

Đột quỵ là hiện tượng máu lên não bị gián đoạn đột ngột, hậu quả là tế bào não bị chết do thiếu oxy. Có hai hình thái đột quỵ do thiếu máu não cục bộ và đột quỵ do xuất huyết não.

2. Có mấy loại đột quỵ? Tại sao đột quỵ?

- Nhồi máu não: Mạch máu não bị tắc làm não bị thiếu máu nuôi và hoại tử.

- Cơn thoáng thiếu máu não: tương tự trường hợp trên, nhưng mạch máu tự thông nên hồi phục hoàn toàn trong vòng 24 giờ.

Hai nguyên nhân chính làm tắc mạch máu:

+ Mạch máu hẹp dần lại rồi tắc: do mảng xơ mỡ đóng ở thành mạch dày lên dần, làm hẹp lòng mạch.

+ Một cục máu đông trôi lên và kẹt lại gây tắc mạch máu: thường do tim bị bệnh loạn nhịp hoặc bệnh hẹp, hở van tim khiến máu ứ lại, đóng thành cục máu đông trong tim, sau đó trôi lên não làm nghẹt mạch máu não.

- Xuất huyết não: Mạch máu bị vỡ làm chảy máu, chèn ép não bộ.

- Xuất huyết khoang dưới nhện: Mạch máu bị phình rồi vỡ ra làm máu chảy vào khoang trống bao quanh não.

3. Những ai dễ bị đột quỵ?

Những người dễ bị đột quỵ đó là những người lớn tuổi; người bị tăng huyết áp; người bệnh tiểu đường; xơ mỡ động mạch; tăng mỡ (cholesterol) trong máu; bệnh tim; hút thuốc lá, nghiện rượu; béo phì, ít vận động…

4. Làm gì khi người thân bị đột quỵ?

- Đỡ bệnh nhân để họ không bị té ngã, chấn thương.

- Cho bệnh nhân nằm nghiêng qua một bên. Nếu bệnh nhân nôn ói thì móc hết đàm nhớt cho bệnh nhân dễ thở.

- Đưa bệnh nhân đến ngay cơ sở y tế gần nhất.

- Nếu bệnh viện gần nhà có đủ điều kiện chữa trị thì không nên chuyển bệnh nhân đi bệnh viện xa, vì càng chuyển đi xa càng làm bệnh nặng hơn.

- Không để bệnh nhân nằm chờ xem có khỏe lại không.

- Không cạo gió, cắt lể, cúng vái…

5. Nguyên nhân đẫn đến bệnh đột quỵ

Nguyên nhân gây ra đột quỵ do thiếu máu não cục bộ thường do cục máu đông trong tim hay mảng xơ vữa trong mạch máu trồi lên não gây tắc mạch não.

Đột quỵ do xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ dẫn đến thiếu máu cho vùng não do mạch máu đó chi phối.

Nguyên nhân thường gặp là cơn cao huyết áp, dị dạng mạch não bẩm sinh, rối loạn đông máu hoặc bệnh nhân đang điều trị bằng thuốc chống đông

6. Cách phòng tránh bệnh đột quỵ

Các bệnh gây tử vong hàng đầu ở nam giới chính là hậu quả của sự thiếu chăm sóc bản thân ngay từ thời thanh niên và phần lớn đều có thể phòng ngừa.

- Cần giảm các yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch:

Phát hiện cao huyết áp sớm và chữa cao áp huyết tốt, nhất là ở những người trên 40 tuổi, có tiền sử gia đình cao áp huyết và bệnh tim mạch.

Điều trị rối loạn nhịp tim.

Giảm cholesterol trong máu, ăn ít chất béo, giảm muối, ăn nhiều rau và hoa quả.

Phát hiện và điều trị tiểu đường.

Không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu.

Không dùng các chất kích thích hoặc ma túy.

Thường xuyên vận động và tập luyện thẻ dục thể thao điều độ.

- Ngoài ra cần chú ý:

Tránh tắm khuya hoặc ở nơi gió lùa, đặc biệt với người cao huyết áp.

Tránh trạng thái căng thẳng thần kinh, xúc động mạnh. Tránh mất ngủ

Tránh táo bón, đặc biệt với người già.

Tránh vận động thể lực quá mức như mang vác nặng, chơi thể thao quá sức.

Vì vậy, đối với đột quỵ, cách tốt nhất là phòng ngừa và tránh tái phát bằng các phương pháp sau:

- Ngừng hút thuốc lá, vì thuốc lá là nguy cơ chính của bệnh mạch máu não. Người hút thuốc lá nhiều có thể bị đột quỵ dù chỉ ở tuổi trung niên.

- Điều trị tốt bệnh huyết áp cao (nguyên nhân chính gây đứt mạch máu não).

- Phòng và điều trị tiểu đường (yếu tố nguy cơ gây mảng xơ vữa động mạch lớn, dẫn đến thiếu máu ở não).

- Khắc phục tình trạng tăng cholesterol máu cùng với triglyceride máu.

- Phòng và trị bệnh đa hồng cầu (có thể gây cơn thiếu máu não hay nhũn não).

Phòng bệnh đột quỵ bằng An Cung Rùa Vàng

- Liều dùng đề phòng bệnh đột quỵ tai biến mạch máu não:

+ Một năm uống 2 lần, chia làm 2 đợt, 6 tháng đầu uống 3 viên, 6 tháng sau uống 3 viên

+ Liều dùng cho người lớn uống mỗi lần 1 viên. Mỗi tuần uống 1 lần, 3 viên dùng 3 tuần.

+ 6 tháng sau tiếp tục uống 3 viên theo liều lượng như trên.

- Nghiền nát viên thuốc sau đó hòa với nước ấm và uống.

7. Diễn biến bệnh

Đột quỵ thường xảy ra đột ngột với rất ít dấu hiệu báo trước. Những dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ

Đột nhiên bị đau đầu dữ dội, choáng váng, mất tri giác, ngủ gà hoặc hôn mê

Gặp khó khăn trong nói hoặc hiểu người khác nói

Bị yếu đột ngột ở một phần cơ thể

Đột nhiên nhìn mờ hoặc nhìn nhòe, có thể chỉ bị ở một bên mắt

Tiểu tiện không tự chủ hoặc bí tiểu hoàn toàn

Khi thấy bất cứ dấu hiệu nào như kể trên, phải gọi xe cấp cứu ngay lập tức. Việc thăm khám và điều trị cần hết sức khẩn trương, đặc biệt trong khoảng 3 giờ đầu tiên để tránh những biến chứng đáng tiếc cho bệnh nhân.

8. Điều trị bệnh đột quỵ

Ngay khi vào viện bệnh nhân cần được khám lâm sàng, cận lâm sàng, xét nghiệm huyết học, ghi điện tim và đặc biệt là chụp cắt lớp điện toán (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để xác định chính xác nguyên nhân, vị trí và mức độ tổn thương. Điều này có tính quyết định đối với thái độ điều trị.

Nguyên tắc điều trị đột quỵ

1. Xử lý cấp cứu càng nhanh càng tốt để ngăn chặn cơn đột quy. Việc cấp cứu sớm có ý nghĩa rất quan trọng, do trong vài giờ đầu mới xảy ra đột quỵ thường có nhiều biến chứng đe dọa tính mạng bệnh nhân nhưng có thể phòng ngừa hay điều trị được

2. An thần: tức là làm giảm hưng phấn các tế bào não, từ đó làm giảm lượng oxy tiêu thụ

3. Khai khiếu thông mạch: làm cho các mạch máu não thư giãn, giãn ra cục máu đông thoát đi được, có một số bệnh viện trên thế giới dùng biện pháp nong mạch hoặc giải phẫu

4. Hoạt huyết tiêu ứ: Dùng  thuốc hoạt huyết tiêu ứ để tiêu trừ những huyết khối, những mảng xơ vữa trong cơ thể.

Điều trị đột quỵ bằng An Cung Rùa Vàng

- Liều sử dụng đối với trường hợp cấp cứu trước và sau tai biến, co giật sốt cao, đột quỵ và đau đầu do bia rượu, chảy máu não do tai nạn:

+ Người lớn 1 viên/ngày, dùng liên tục trong 3 ngày.

+ Trẻ em 6 - 12 tuổi 1/2 viên/ngày.

- Liều sử dụng đối với các trường hợp điều trị giảm thiểu các di chứng sau tai biến, phục hồi mất trí, giảm tổn thương tế bào thần kinh, giải độc:

+ Người lớn ngày 1 viên, dùng liên tục trong 3 ngày.

+ Sau 3 tháng lại sử dụng lặp lại tiếp 3 viên.

- Nghiền nát viên thuốc sau đó hòa với nước ấm, cho bệnh nhân uống từng thìa nhỏ, nếu bệnh nhân không tự uống được thì cho uống qua ống sond. Không ngậm hay uống cả viên thuốc.

Điều trị tăng huyết áp ra sao?

- Khi chưa bị tai biến mạch máu não, phải điều trị cao huyết áp tích cực và thường xuyên, liên tục suốt đời.

- Khi đã bị tai biến mạch máu não, việc dùng thuốc hạ huyết áp cần thận trọng.

- Khi tai biến mạch máu não mới vừa xảy ra, cơ thể phản ứng tăng huyết áp lên để cố gắng đưa máu về nuôi não; nếu dùng thuốc hạ huyết áp mạnh và nhanh quá sẽ làm thiếu máu não nặng hơn. (Do đó, bác sĩ chỉ dùng thuốc hạ huyết áp khi huyết áp cao hơn 180/100nnHg

- Chỉ dùng các loại thuốc hạ huyết áp từ từ, không dùng thuốc nhỏ dưới lưỡi.

9. Người nhà luôn phối hợp với bác sĩ để chăm sóc bệnh nhân lúc ở bệnh viện

- Xoay trở, đổi tư thế nằm của bệnh nhân mỗi giờ để chống loét.

- Giúp bệnh nhân làm vệ sinh răng miệng mỗi ngày 2 - 3 lần.

- Cho ăn uống đúng theo hướng dẫn để tránh bị sặc, tránh ọc thức ăn: Cho ăn tư thế ngồi (nếu bác sĩ cho phép) hoặc nằm đầu cao 30độ; dùng muỗng đút từng phần nhỏ thức ăn, đợi bệnh nhân nhai nuốt được rồi mới cho ăn tiếp. Nếu ăn ống phải để điều dưỡng (y tá) thử ống, cho ăn, cho uống nước và thuốc.

- Xoa bóp các bắp cơ, vận động các khớp tay và chân cho bệnh nhân để máu lưu thông và tránh cứng khớp, teo cơ. Tập vận động để giúp hồi phục nhanh.

10. Làm gì sau khi xuất viện?

- Uống thuốc theo toa.

- Tái khám đúng hẹn để được điều trị liên tục và điều chỉnh thuốc phù hợp với bệnh nhân lúc đó. Thảo luận với bác sĩ điều trị lúc xuất viện để chọn nơi tái khám tốt và thuận tiện nhất.

- Tập vận động tại nhà hoặc tại phòng tập vật lý trị liệu.

- Cố gắng cho bênh nhân tự làm các hoạt động sinh hoạt hàng ngày với sự trợ giúp của người nhà để có thể hồi phục sớm và sống độc lập. Có thể sửa đổi một số vật dụng để bệnh nhân dễ sử dụng hơn. Không nên làm thay hoàn toàn cho bệnh nhân.

- Cho bệnh nhân ăn uống theo đúng chế độ được hướng dẫn (ví dụ ăn lạt, cữ mỡ với người tăng huyết áp; cữ đường, giảm bột với người bệnh tiểu đường).

- Động viên, khuyến khích bệnh nhân tập luyện.

- Theo dõi và điều trị liên tục suốt đời đối với tăng huyết áp, tiểu đường, xơ vữa động mạch, bệnh tim mạch…

- Tránh sai lầm thường mắc là tự ý ngưng điều trị khi thấy trong người khỏe khoắn và cho là đã hết bệnh.

11. Chăm sóc bệnh nhân đột quỵ tại nhà

- Sinh hoạt, tập luyện điều độ.

- Trong trường hợp bệnh nặng, bệnh nhân chưa tự vận động được, người nhà phải giúp thay đổi tư thế 3 giờ một lần để tránh loét. Mỗi lần lật người, cần xoa rượu, cồn hoặc phấn rôm vào lưng, mông và các vị trí bị tì đè khác. Khi cho ăn uống, nên kê gối sau lưng bệnh nhân giữ ở tư thế nửa nằm, nửa ngồi để tránh bị sặc vào đường thở.

- Đối với trường hợp nhẹ hơn, tùy mức độ di chứng liệt, cần đề ra một kế hoạch cụ thể cho bệnh nhân tập luyện hàng ngày. Cố gắng để bệnh nhân tự làm ở mức tối đa, người nhà chỉ hỗ trợ hoặc giúp đỡ khi bệnh nhân không thể tự làm được. Quá trình tập luyện đòi hỏi sự kiên trì của cả bệnh nhân và người hướng dẫn. Nên duy trì việc này cả khi các di chứng đã được phục hồi.

Chế độ ăn

- Cần đảm bảo chế độ ăn đủ chất và cân đối. Nên dùng dạng thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp, sữa, nước hoa quả tươi. Kiêng sử dụng các chất béo và chất kích thích (rượu, bia, chè đặc, cà phê), hạn chế dùng muối.