Thuốc An cung ngưu hoàng hoàn xuất hiện tại Việt Nam khoảng vài năm trở lại đây, chủ yếu theo nguồn “xách tay” và rỉ tai về cách dùng và công dụng. Có người đặt mua thuốc nói trên với giá rất đắt để dự trữ trong nhà phòng khi… tai biến. Nhưng trên thực tế, một số bệnh nhân do không hiểu biết, tự ý sử dụng nên sau khi dùng thuốc không thấy hiệu quả, thậm chí có trường hợp bệnh trở nặng và nguy kịch hơn, đe dọa tính mạng.

Bệnh nặng hơn do tự ý dùng thuốc

Bệnh nhân Nguyễn Văn N., 50 tuổi, tiền sử khỏe mạnh, không phát hiện bệnh gì trước đây. Theo lời kể của người nhà, trước khi vào viện 15 ngày, bệnh nhân N. xuất hiện đau đầu dữ dội, nôn, ý thức chậm dần rồi hôn mê. Người nhà đã đưa bệnh nhân N. vào cấp cứu tại Bệnh viện Việt Pháp, tại đây, bệnh nhân N. được chẩn đoán: xuất huyết tiểu não, thân não đã được phẫu thuật lấy máu tụ.
 
Điều trị được 7 ngày, theo lời mách bảo dùng An cung ngưu hoàng hoàn rất tốt nên người nhà đã tự ý mua An cung ngưu hoàng hoàn (xuất xứ từ Trung Quốc) cho bệnh nhân N. uống với liều lượng 3 viên/ngày, dùng liền 7 ngày. Tuy nhiên, tình trạng bệnh không tiến triển mà đi vào hôn mê sâu nên được chuyển sang Khoa Hồi sức tích cực Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, các bác sĩ phải thông khí nhân tạo và chỉ định dùng kháng sinh, dinh dưỡng qua sonde dạ dày, kiểm soát huyết áp, kiểm soát nhiễm khuẩn, thuốc tăng cường tuần hoàn não.
 
Sau đó 3 ngày, người nhà lại tự ý cho bệnh nhân N. dùng tiếp An cung ngưu hoàng hoàn với liều lượng 3 viên/ngày chia 3 lần. Sau khi dùng thuốc An cung ngưu hoàng hoàn 10 ngày, bệnh nhân N. xuất hiện chảy máu nhiều nơi: răng, mũi, miệng, vết mở khí quản nơi tiêm chích… Xét nghiệm máu thấy có rối loạn đông máu. Lúc này, người nhà mới không cho bệnh nhân N. uống nữa và 3 ngày sau đó thì máu hết chảy.

Trường hợp thứ 2: Bệnh nhân Nguyễn Văn B., 74 tuổi, tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, bị đột quỵ, phải nhập Bệnh viện Hữu Nghị. Tại đây, bệnh nhân B. đã được chỉ định chụp MRI sọ não với chẩn đoán nhồi máu não đa ổ được điều trị: kiểm soát huyết áp, kiểm soát đường máu, thuốc dự phòng đông máu. Theo người nhà bệnh nhân, từ năm 2005, bệnh nhân thường xuyên uống plavix 75mg/ngày và aspirin 81mg/ngày.
 
Đến khoảng năm 2008, sau khi nghe lời mách bảo nên người nhà đã mua An cung ngưu hoàng hoàn (xuất xứ từ Trung Quốc) cho bệnh nhân uống cứ 2 - 3 tháng/1 viên để phòng. Tuy nhiên, sau khi nhập viện, thấy tình trạng bệnh nhân nặng hơn nên gia đình tự ý dùng tăng liều An cung ngưu hoàng hoàn (2 viên/ngày), dùng liền trong 12 ngày mà tình trạng bệnh không cải thiện, thậm chí nặng hơn nên bệnh nhân đã được chuyển Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, bệnh nhân được chỉ định chụp MRI sọ não dựng mạch, các bác sĩ đã phát hiện tắc động mạch não sau 2 bên, hẹp nhiều đoạn thân gây nhồi máu đa ổ.

Bệnh nhân B. được điều trị, kiểm soát huyết áp, đường huyết, kiểm soát nhiễm khuẩn, dinh dưỡng... Tuy nhiên, do gia đình vẫn tiếp tục cho bệnh nhân sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn nên sau khi nhập viện Bạch Mai ngày thứ 3, bệnh nhân B. xuất hiện chảy máu mũi, miệng, chân răng; chảy máu vết mở khí quản, nơi tiêm truyền… Kết quả xét nghiệm thấy rối loạn đông máu nên các bác sĩ đã chỉ định ngừng thuốc chống đông và gia đình cũng không cho bệnh nhân uống An cung ngưu hoàng hoàn thì đến ngày thứ 4, bệnh nhân B. hết tình trạng chảy máu.   

Như vậy, An cung ngưu hoàng hoàn là bài thuốc cổ phương của Y học cổ truyền phương Đông, dùng chữa chứng trúng phong theo quan điểm của y học cổ truyền (YHCT). Có 2 loại là trúng phong kinh lạc và trúng phong tạng phủ, thường có các triệu chứng nhãn, tà, oa, ngọc (mồm, méo, mắt, xếch).  Trong viên ACNHH gồm có các vị: uất kim, chi tử, hoàng cầm,  hoàng liên, ngưu hoàng, chu sa, minh hùng hoàng, tê giác có thể thay bằng thủy ngưu giác (sừng trâu) mỗi thứ 1 lạng; trân châu (chế đậu phụ) 5 đồng cân; xạ hương 2 đồng cân 5 phân, băng phiến mỗi thứ 1 lạng Trung Quốc bằng 50gam.
Ngày nay, bài thuốc trên có thể được vận dụng để điều trị một số bệnh như: Tai biến mạch máu não, viêm não, chấn thương sọ não… Tuy nhiên, muốn sử dụng hiệu quả, tùy theo giai đoạn, thể bệnh của bệnh nhân mà bác sĩ YHCT có kinh nghiệm chỉ định cụ thể và có thể phối hợp với y học hiện đại. Tuyệt đối không dùng ACNHH đơn thuần mà cần tuân thủ phác đồ điều trị của y học hiện đại trong điều trị.
Khi dùng cần thận trọng. Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ y học cổ truyền giàu kinh nghiệm, tránh lạm dụng thuốc này như một loại “thần dược”, đặc biệt thổi phồng chức năng như một loại vắc-xin phòng được bệnh trong nhiều tháng, nhiều năm là không đúng.
Hiện nay, trên thị trường, thuốc này có nhiều loại của nhiều hãng dược phẩm khác nhau, thậm chí có cả thuốc giả. Do vậy, khi mua, cần thận trọng mua tại cửa hàng có uy tín và tham khảo thầy thuốc có uy tín, giàu kinh nghiệm để đảm bảo chất lượng của thuốc.