Phân loại

Tai biến mạch máu não có hai loại: tắc hoặc vỡ mạch máu trong não.

- Gây tắc mạch máu não: cục máu đông tại chỗ, thuyên tắc do xơ vữa động mạch (chẳng hạn xuất phát từ động mạch cảnh), huyết tắc do bệnh tim (thí dụ rung nhĩ, nhồi máu cơ tim).

- Gây vỡ mạch máu não: tăng huyết áp, chấn thương, vỡ phình động mạch não.

Yếu tố nguy cơ

Tăng huyết áp, hút thuốc lá, đái tháo đường, một số bệnh tim (bệnh van tim, thiếu máu cơ tim, rung nhĩ), bệnh mạch máu ngoại biên, tiền căn thiếu máu cục bộ thoáng qua, tăng thể tích hồng cầu, phụ nữ vừa hút thuốc lá vừa dùng thuốc tránh thai nội tiết tố, tăng chất béo trong máu, lạm dụng thức uống có cồn (rượu, bia), rối loạn chức năng đông máu.

Các triệu chứng xảy ra đột ngột

- Đột ngột thấy tê cứng ở mặt, tay hoặc chân - đặc biệt là tê cứng nửa người.

- Đột ngột nhìn không rõ (Thị lực giảm sút).

- Đột ngột không cử động được chân tay (Mất phối hợp điều khiển chân tay).

- Đột ngột không nói được hoặc không hiểu được người khác nói.

- Đầu đau dữ dội.

Phụ nữ có thể có các biểu hiện đặc trưng sau:

- Đột ngột đau ở mặt hoặc chân.

- Đột ngột bị nấc.

- Đột ngột cảm thấy buồn nôn.

- Đột ngột cảm thấy mệt.

- Đột ngột tức ngực.

- Đột ngột khó thở.

- Tim đập nhanh bất thường.

Xử trí

Khi gặp người có các triệu chứng như đãn nói ở trên phải chú ý và đưa đến bệnh viện ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị thích hợp. Đối với người bị tai biến, thời gian là vàng, mạch máu đông hoặc vỡ phải được xử lý thật nhanh để đề phòng các biến chứng như liệt toàn thân, bại não...

Những việc có thể làm trước khi xe cấp cứu tới

- Thực hiện hô hấp nhân tạo (CPR), nếu cần phải dùng miệng thổi hơi vào miệng bệnh nhân (hô hấp miệng-miệng).

- Không được cố di chuyển đầu, cổ bệnh nhân, trong trường hợp tai nạn, đầu hoặc cổ có thể bị gãy hoặc bị thương. Để bệnh nhân trong tư thế thoải mái. Nới lỏng quần áo.

- Không được cho bệnh nhân ăn hoặc uống. Tai biến khiến cho người bệnh không thể nuốt và sẽ gây nghẹn.

- Không được dùng aspirin. Mặc dù aspirin có thể làm giảm cục máu đông trong trường hợp tai biến tắc động mạch nhưng cũng có thể gây chảy máu trong nếu là tai biến vỡ mạch máu. Nếu người bệnh đã uống aspirin trong ngày, cần phải báo với bác sĩ cấp cứu.

- Thở sâu. Thở chậm và sâu giúp bệnh nhân bình tĩnh và đưa máu lên não nhiều hơn. Để người bệnh nằm xuống và nói chuyện với người bệnh để họ bình tĩnh.

- Giữ đầu mát và thân ấm. Nếu có đá lạnh, có thể chấm nhẹ qua đầu người bệnh để giữ mát. Bọc đá trong khăn để không quá lạnh. Giữ mát đầu để giảm phản ứng phù nề khi tai biến và có thể giúp người bệnh đỡ cảm thấy đau đầu. Giữ thân ấm bằng áo khoác hoặc chăn sẽ giảm được nguy cơ co giật (sốc).

Diễn tiến

Khoảng 20 % tử vong trong vòng 1 tháng, 5 % - 10 % trong vòng 1 năm. Khoảng 40 % hồi phục không di chứng. Tiên lượng xấu nếu có các triệu chứng: giảm ý thức, lệch nhãn cầu, liệt.

Phòng ngừa

- Phòng ngừa cấp 1: kiểm soát các yếu tố nguy cơ; điều trị huyết áp, kiểm soát đường huyết, lipid máu; bỏ thuốc lá, uống ít rượi bia, tập thể dục giứu cân nặng đạt chuyển, chế độ ăn uống hợp lý, ăn nhiều rau xanh trái cây, không ăn chất béo và giảm muối; dùng thuốc kháng đông trọn đời ở những người bị thấp tim hoặc mang van tim nhân tạo ở bên tim trái. Cân nhắc khả năng dùng thuốc kháng đông ở người bị rung nhĩ mạn tính.

- Phòng ngừa cấp 2: Tiếp tục kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Uống thuốc An Cung Rùa Vàng. Thuốc An Cung Rùa Vàng là thuốc đông y dùng để cấp cứu, điều trị và phục hồi di chứng cho bệnh nhân tai biếm mạch máu não, và phòng bệnh tai biến mạch máu não hiệu quả. Liên hệ tư vấn và dùng thuốc: 0972. 00 55 66 (Khuy).