Trương Vinh Tuyền - Bệnh viện Nhân dân số 3 thành phố Hải Ninh Triết Giang 314408

Dương Tiểu Phong - Bệnh viện số 2 trực thuộc Viện Y học Triết Giang 310009

Tỷ lệ chết và tỷ lệ tàn tật trong nhóm người xuất huyết não tương đối cao, để nâng cao hiệu quả lâm sàng điều trị loại bệnh này, trong thời gian từ năm 1999 đến năm 2004 phẫu thuật tây y kết hợp dùng An cung ngưu hoàng hoàn để điều trị 63 trường hợp xuất huyết não cấp, đồng thời quan sát đối chiếu với 63 trường hợp phẫu thuật tây y, đã thu được kết quả điều trị tương đối tốt. Kết quả như sau:

1. Tài liệu chung:

126 trường hợp trong nhóm, có 61 nam, 65 nữ, độ tuổi phát bệnh từ 35 đến 84, tuổi bình quân 59,3. Căn cứ theo số liệu chẩn đoán xuất huyết não đông y Phân hội khoa học nội khoa Học hội Y học Trung Hoa, 10 người bị trúng lạc, 7 người trúng kinh, 35 người trúng phủ, 74 người trúng tạng. Tất cả các trường hợp đều chụp CT sọ não, trong đó có 57 trường hợp xuất huyết vùng dưới vỏ, 32 trường hợp xuất huyết cầu não, 18 trường hợp xuất huyết tiểu não, 19 trường hợp xuất huyết màng não. Lượng máu chảy ra được tính theo công thức T = II/6 x L(trục dài) x S (trục ngắn) x slice (số slice) để tính ra con số tương đối, lượng máu ứ 19 - 78 ml, bình quân 41,2 ±19,5 ml. Tình trạng nhận thức của bệnh nhân khi nhập viện được phân cấp: cấp I có 15 trường hợp tỉnh táo, cấp II có 31 trường hợp ngủ li bì, cấp III có 46 trường hợp hôn mê, cấp IVa có 24 trường hợp hôn mê độ vừa không kèm theo não bị phù nề; cấp IVb có 10 trường hợp hôn mê độ vừa kèm theo não bị phù nề. Chia ngẫu nhiên thành hai nhóm điều trị và đối chiếu, mỗi nhóm 63 trường hợp.

2.Cách điều trị:

2.1. Nhóm chứng: chỉ đơn thuần điều trị bằng phẫu thuật, phẫu thuật để làm sạch máu đọng, hoặc khoan đặt ống dẫn máu đọng ra. Sau phẫu thuật chữa trị đúng chứng bệnh nâng đỡ thông thường như chống phù não, chống nhiễm trùng, bổ dưỡng thần kinh. Người bị hôn mê đặt ống sond dạ dày.

2.2. Nhóm điều trị: trên cơ sở phẫu thuật điều trị nhóm đối chiếu, sau phẫu thuật điều trị bằng An cung ngưu hoàng hoàn, mỗi lần 1 viên, mỗi viên 3g, mỗi ngày 2 lần, uống bằng nước đun sôi để ấm. Đối với người bị hôn mê thì trước hết dùng nước lạnh nghiền An cung ngưu hoàng hoàn thành chất sền sệt như hồ rồi bơm vào ống xông dạ dày. Đối với người kèm theo sốt thì lượng An cung ngưu hoàng hoàn lên ngày 3 lần, thuốc sử dụng liên tục trong 1 tuần.

3.  Kết quả điều trị:

3.1. Phán đoán và đánh giá điều trị: sau khi phát bệnh 6 tháng, đem kết quả điều tra thu được đánh giá theo “Tiêu chuẩn đánh giá mức độ ảnh hưởng thần kinh lâm sàng của người bị bệnh não” của Hội nghị học thuật mạch máu não khoá IV Trung Quốc năm 1995. Khỏi hoàn toàn cơ bản: số điểm ảnh hưởng chức năng giảm 91-100%, bệnh nhân có thể trở lại làm việc hoặc phục hồi trạng thái như trước khi bị bệnh. Tiến bộ rõ rệt: số điểm đánh giá ảnh hưởng chức năng giảm 46-90, bệnh nhân có thể tự giải quyết toàn bộ hay một phần trong sinh hoạt. Tiến bộ: số điểm đánh giá ảnh hưởng chức năng giảm 18-45%. Không thay đổi: số điểm đánh giá ảnh hưởng chức năng chỉ giảm trong 17%.

3.2. Kết quả: Kết quả điều trị của hai nhóm xem Biểu 1. Tỷ lệ có hiệu quả của nhóm đối chiếu là 63,49%; tỷ lệ hiệu quả của nhóm điều trị là 82,5%, kết qủa điều trị của hai nhóm qua kiểm nghiệm giá trị X2 có sự chênh lệch về thống kê học ( giá trị X2 là 4,23, P< 0,05 ), kết quả điều trị nhóm đông tây y kết hợp tốt hơn nhóm chứng điều trị bằng tây y.

Biểu 1: Kết quả điều trị của hai nhóm (n = 63 )

Ghi chú: So với nhóm chứng, *P < 0, 05

Kết luận:

Xuất huyết não cấp tính đại thể thuộc phạm trù chứng  trúng  phong đông y, lâm sàng biểu hiện đau đầu, nôn, liệt, nhanh chóng có biểu hiện trở ngại về nhận thức, bệnh cơ bản can dương kháng, hư phong nội động, nhiệt nhập tâm, đàm mê thanh khiếu; điều trị trước hết là cấp cứu là thông đàm khai khiếu là chính. An cung ngưu hoàng hoàn có công hiệu thanh tâm, giải độc thông đàm, bình can tức phong, tỉnh não khai khiếu, có thể cải thiện tình trạng nhận thức kém, làm giảm chứng không nói được, bại liệt. Kết hợp sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn để điều trị xuất huyết não cấp tính sau phẫu thuật có tác dụng so với chỉ điều trị bằng phẫu thuật, hiệu quả điều trị tốt hơn.

Kết quả nghiên cứu lâm sàng:

AN CUNG NGƯU HOÀNG HOÀN  (AN CUNG RÙA VÀNG, AN CUNG LONG QUY - NHÀ SX THƯỜNG THÁI DIÊN AN) ĐIỀU TRỊ 18 TRƯỜNG HỢP NHỒI MÁU NÃO DIỆN RỘNG VÀ KÈM SỐT CAO

Giang Tiểu Vinh - Bệnh viện Đông y thành phố Ngọc Lâm số 805 Nhân Dân Đông TP. Ngọc Lâm Quảng Tây 573000

Những từ then chốt: nhồi máu não; An cung ngưu hoàng hoàn; tác dụng chống sốt cao; tác dụng làm hồi tỉnh.

Số phân loại: R743132 

Ký hiệu bài viết: B  

Số bài viết: 1003-0719(2005) 06-0046-01

Bệnh về não là một trong ba nguyên nhân gây tử vong của nhân loại, trong đó bệnh mạch máu não thiếu máu cấp tính chiếm 43-65%, tỷ lệ tử vong từ 15 - 25%; gây tàn tật lớn, điều trị trong thời kỳ cấp tính có tính then chốt nhằm giảm tỷ lệ tử vong. Bệnh nhân bị nhồi máu não diện rộng kèm theo sốt cao thì tỷ lệ tử vong càng cao hơn, điều trị cho những bệnh nhân này là vấn đề cấp bách; từ 1998-2003 quan sát hiệu quả điều trị đối với người bệnh sốt cao sớm sử dung An cung ngưu hoàng hoàn để điều trị cho người bệnh, kết quả như sau:

1. Tài liệu lâm sàng:

1.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán theo Tiêu chuẩn chẩn đoán các loại bệnh mạch máu não sửa đổi của Hội nghị học thuật bệnh mạch máu não toàn quốc khoá II Học hội Y học Trung Hoa năm 1986 ⁽¹⁾, và chẩn đoán kiểm tra CT não. Tiêu chuẩn chẩn đoán nhồi máu não diện rộng ⁽²⁾. Đường kính khu vực bị nhồi máu >4,6cm, hoặc diện tích >20cm²; biểu hiện lâm sàng chức năng thần kinh bị tổn thương nghiêm trọng hoặc đồng thời kèm theo chứng nhận thức khó khăn. Tiêu chuẩn sốt cao: nhiệt độ cơ thể trên 39,5 ⁰C. Toàn bộ bệnh nhân đều bị sốt cao trong vòng 2 tuần sau khi phát bệnh.

1.2. Tài liệu chung: 18 bệnh nhân đều là bệnh nhân nằm tại bệnh viện Đông y thành phố Ngọc Lâm, trong đó có 15 bệnh nhân nam, 3 bệnh nhân nữ; tuổi đời từ 43-74 (50,8 +- 5,4) tuổi. Bệnh nhân kèm sốt cao 12 trường hợp, bị bệnh tim 8 trường hợp, tiểu đường 5 trường hợp, viêm phê quản mãn tính 2 trường hợp, kèm theo viêm phổi 15 trường hợp.

2.  Phương pháp điều trị:

Cả18 trường hợp đều đặt ống xông dạ dày, nghiền 1 viên (3g) An cung ngưu hoàng hoàn, lấy nước khuấy đều rồi bơm vào dạ dày, bệnh nhân nặng và người có thể lực tốt mỗi lần dùng 2 viên, mỗi ngày 1 lần, liên tục trong 4-5 ngày. Tất cả đều không áp dụng biện pháp ngủ đông nhiệt độ thấp. Đồng thời tiến hành điều trị thường quy: dùng chất thoát nước, kháng sinh, thuốc tái sinh tế bào não, giữ cho đường thở thông suốt.

3. Quan sát hiệu quả điều trị:

3.1. Tiêu chuẩn hạ nhiệt sốt cao nhiệt độ đo từ nách trong 24 giờ bắt đầu hạ sốt, <37,5 ⁰C có hiệu quả rõ rệt; 37,6-38,5 ⁰C có hiệu quả; nhiệt độ cơ thể giảm hoặc hạ trong vòng 0,3 ⁰C không có hiệu quả.

3.2. Kết quả điều trị:

3.2.1. Trong 18 trường hợp, hạ sốt hiệu quả rõ rệt có 13 trường hợp, có hiệu quả 3 trường hợp, không hiệu quả 2 trường hợp, tổng tỷ lệ có hiệu quả đạt 88,9%.
3.2.2. Trong 18 trường hợp khôi phục nhận thức, có 14 trường hợp tỉnh lại trong vòng 1 tuần, 2 trường hợp có hiệu quả, 2 trường hợp chết; tỷ lệ có hiệu quả 88,9%.

4. Trao đổi:

Não bị nhồi máu diện rộng phần lớn thuộc phạm trù “Trúng phong-Trúng phủ tạng” Đông y, phần lớn người bệnh nhận thức khó khăn, hôn mê, có khoảng 37% tiếp tục sốt cao. Nguyên nhân sốt phần lớn biến chứng não dẫn đến trung khu điều tiết nhiệt ở mô não dưới bị rối loạn, bệnh nhân dạng này chiếm vị trí hiệu ứng rõ rệt, kháng sinh không hiệu quả, do não bị phù thời kỳ đầu nên tử vong. Do bản thân sốt cao có thể dẫn đến chứng thần kinh, tâm thần, khi nhiệt độ cơ thể bệnh nhân vượt quá 40⁰C thì sẽ ảnh hưởng đại não, xuất hiện ngất xỉu, co giật, hôn mê và não phù nề; vượt quá 42,5⁰C có thể dẫn đến biến tính tổ chức não, chức năng men không bình thường ⁽³⁾. Vì vậy làm thế nào để ngăn chặn nhiệt độ tăng khiến cho não thếu Oxy và phù não đã trở nên được coi trọng trong lâm sàng. An cung ngưu hoàng hoàn có công hiệu thanh tâm khai khiếu, thông đàm giải độc. Chủ yếu điều trị chứng tà nội nhập tâm bào do thấp nhiệt hoặc tà nhiệt ung thịnh, mông bế tâm khiếu do đàm nhiệt bế gây nên. Sử dụng phù hợp cho bệnh nhân hôn mê nói sảng, sốt cao buồn phiền cũng như trúng phong hôn mê do tà nhiệt. Trong đơn dùng ngưu hoàng để thanh tâm giải độc, thông đàm khai khiếu; xạ hương khai khiếu tỉnh thần là vị thuốc quân; tê giác thanh tâm lương huyết giải độc, hoàng liên, hoàng linh, chi tử thanh nhiệt tả hoả giải độc, hỗ trợ ngưu hoàng thanh hoả tâm bào; băng phiến, uất kim hương thơm tẩy uế làm tăng hiệu quả khai khiếu tỉnh thần của xạ hương. Tá có các vị chu sa, trân châu trấn tâm an thần giúp loại trừ buồn phiền lo lắng; hùng hoàng giúp ngưu hoàng thông đàm giải độc⁽⁴⁾.

Có nghiên cứu cho thấy: An cung ngưu hoàng hoàn có hiệu ứng trấn tĩnh, chống ngất xỉu, giải nhiệt, kháng viêm, hạ huyết áp, giảm lượng tiêu hao O xy của cơ thể, vì thế có tác dụng bảo vệ nhất định đối với tế bào não bị tổn thương do độc tố vi khuẩn⁽⁵⁾. Từ kết quả điều trị nêu trong bài viết có thể thấy, đối với bệnh nhân bị nhồi máu não diện rộng sớm dùng An cung ngưu hoàng hoàn có tác dụng tốt trong việc hạ nhiệt làm tỉnh lại.